راه کمال

زمستان فصل سرماخوردگی های طولانی و آبریزش های تمام ناشدنی چشم و بینی است. آبریزش هایی که ما را وادار می کند در همه حال دستمال کاغذی بر دست داشته باشیم و گاه و بی گاه بینی خود را محکم فشار دهیم. اما همین حرکت ساده که ممکن است اغلب ما در فصل زمستان روزانه ده ­ها بار تکرار کنیم می تواند آسیب زا باشد؟

انسان ها گاهی با روش هایی بسیار ساده و کوچک آسیب های بزرگ و غیر قابل جبرانی به خود می زنند، روش هایی که گاهی به عادتی ترک نشدنی تبدیل می شوند. یکی از این عادت های به شدت آسیب زا محکم گرفتن بینی در هنگام سرماخوردگی یا بروز آبریزش است، حرکتی به ظاهر ساده و معمول که می تواند موجب ترک برداشتن جمجمه یا حتی گرفتگی عضلات قلب بشود. در واقع زمانی که شما بینی خود را محکم می گیرید فشار غیر قابل پیش بینی به مغزتان وارد می کنید، فشاری که منجر به ترک خوردگی جمجمه می شود. در اغلب موارد این ترک خوردگی خود را از طریق دردی طاقت فرسا در ناحیه قفسه سینه نشان می دهد.

علاوه بر این گاهی شدن فشار وارد شده به بدن تا حدی است که پلک های بالا و پایین بیش از آنچه معمول و مرسوم باز می شوند، مشکلی که احتمال دارد هیچ گاه حل نشود و فرد مجبور به ادامه زندگی با چشمانی بسیار باز بشود. از طرف دیگر از آنجایی که محکم گرفتن بینی هنگام آبریزش باعث افزایش ناگهانی فشار خون می شود، می تواند عارضه ای ناگهانی مانند: لکنت زبان یا گرفتگی عضلات دست را به همراه داشته باشد. مشکلاتی که بی شباهت به عوارض سکته های مغزی نیستند. بنابراین حالا که در فصل زمستان هستیم و این آبریزش ها گریبان گیر بسیاری از ما می شود بهتر است مواظب خود باشیم و برای در امان ماندن از عوارض گاه جبران ناپذیر این پدیده ساده کمی با بینی خود مهربان تر باشیم.

در حالی که گفته می شود رنگ چشم، پنجره‌ای به روح انسان است اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد رنگ چشم افراد می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت سلامتی فرد نیز باشد. محققان سال‌ها در تلاش برای رمزگشایی ارتباط بین رنگ چشم و سلامت او بوده‌اند. گروهی می‌گویند رنگ چشم بر میزان دردی که فرد احساس می‌کند تاثیر دارد، احتمال ابتلای فرد به دیابت را تعیین می‌کند و سرعت ذهن را نشان می‌دهد.

تاثیر رنگ چشم بر تحمل درد
در جدیدترین تحقیقات، دانشمندان دانشگاه پیتسبورگ دریافتند، زنان سفید پوست با رنگ چشم روشن، سبز یا آبی، در تحمل درد یا اضطراب عملکرد بهتری نسبت به زنانی دارند که رنگ چشم‌شان قهوه‌ای یا فندقی است. «انا بلفر» استاد هوشبری در این دانشگاه گفت: مطالعه 58 زن باردار نشان داد آن‌هایی که رنگ چشم روشن دارند، در زمان زایمان درد کمتری تجربه می‌کنند.همچنین زنانی که رنگ چشم روشن دارند، پس از زایمان اضطراب، افسردگی و افکار منفی کمتری را از خود بروز می‌دهند.نتایج این تحقیقات در نشست سالانه انجمن درد آمریکا عرضه شده است.
اگرچه تحقیقات بیشتری لازم است تا دلایل این تفاوت شناسایی شود اما محققان ارتباط ژنتیکی را عامل این امر می‌دانند.تا همین اواخر دانش‌پژوهان فکر می‌کردند یک شکل از یک ژن برای رنگ‌های آبی و یک ژن دیگر برای رنگ‌های تیره تر وجود دارد. دکتر «جری لوهلانن» پژوهشگر ارشد علوم زیست مولکولی در دانشگاه جان مور لیورپول گفت: اکنون می‌دانیم که رنگ چشم بر اساس 12 تا 13 تغییر تکی در ژن‌های مردم تعیین می‌شود.به گفته وی این نشانگرهای ژنتیکی به ما شانس خوبی می‌دهد که رنگ چشم یک فرد را مشخص کنیم. این روزها می‌توانیم با دقت 70 تا 90 درصدی رنگ چشم را درست پیش بینی کنیم.این گروه از پژوهشگران در تلاشند رنگ چشم قربانیان قتل یا تصادف را از روی بقایای اسکلت آن‌ها تشخیص دهند.

ژن های چند منظوره
محققان می‌گویند ژن‌های دخیل در تعیین رنگ چشم، چند کاره و چند منظوره هستند. این ژن‌ها کارهای دیگری نیز در بدن انجام می‌دهند. مثلا یکی از این ژن‌ها به نام NCX-4 که با بیان رنگ چشم تیره‌تر مرتبط است پروتئین‌های مختلفی را کنترل می‌کند که یکی از آن‌ها با درد مرتبط است.همچنین ژن‌های دیگری که با رنگدانه رنگ چشم تیره – ملانین- مرتبط شده‌اند، با درد مرتبطند. بیماری ارثی کبدی سندورم دوبین جانسون نیز که موجب بروز رنگدانه‌های قهوه‌ای در سلول‌های کبدی می‌شود با ملانین مرتبط است.

تمایل چشم آبی ها به مصرف الکل
محققان بیمارستان دولتی جورجیا با بررسی 12 هزار زن دریافتند آن‌هایی که رنگ چشم روشن‌تر دارند بیش از آن‌هایی که رنگ چشمشان تیره است، الکل مصرف می‌کنند.

مغز فعال تر در چشم قهوه ای ها
ملانین نه تنها تیرگی رنگ چشم را تعیین می‌کند بلکه برای ارتباط الکتریکی بین سلول‌های مغزی خاصیت عایق و نارسایی نیز دارد.هر چه ملانین در مغز بیشتر باشد اثر بخشی و حساسیت سلول‌های مغزی بیشتر شده و مغز بهتر کار می‌کند.
نتایج این تحقیقات در نشریه تفاوت‌های شخصیتی و فردی منتشر شده است.این مطالعات که نتایج آن در نشریه Perceptual and Motor Skills منتشر شده می‌تواند توضیح دهد که چرا زمان واکنش در افراد دارای رنگ چشم قهوه‌ای سریع‌تر از چشم روشن‌هاست.

مطالعه بهتر با چشم آبی
مطالعات دانشگاه ادینبورگ در سال 1991 نیز از این حکایت دارد که دانشجویان دارای رنگ چشم تیره، عملکرد بهتری در آزمایش هوش زمان محدود دارند. ظاهرا واکنش کندتر افراد دارای رنگ چشم آبی احتمالا به معنای آن است که آن‌ها با ملاحظه‌تر و راهبردی‌تر فکر می‌کنند.
در آزمایش‌های دانشگاه لوئیزویل نشان داده شد، دانشجویان چشم آبی در فعالیت‌هایی که نیازمند طرح‌ریزی و ساختاربندی زمانی بود مانند گلف و مطالعه برای آزمون‌های پایان ترم، عملکرد بهتری دارند.

همه انسان ها چشم قهوه ای دارند
رنگ چشم آبی نتیجه یک تکامل انسانی جدید است. محققان دانشگاه کپنهاگ می‌گویند جهش ژنی نیازمند این رنگ، به طور تصادفی و شانسی در جایی در نزدیکی سواحل دریای سیاه در یک فرد و حدودا شش هزار تا 10 هزار سال پیش روی داده و منشا تمامی انسان‌های چشم آبی امروزی بوده است. تغییر ژنتیکی، رنگ آبی را در قرنیه نمی‌سازد بلکه بیشتر سازوکاری را که رنگدانه قهوه ای ملانین را می سازد، خاموش می‌کند.
دکتر هانس ایبرگ از دانشگاه کپنهاگ می‌گوید: در اصل چشم همه ما قهوه‌ای است. یک نظریه می‌گوید آب و هوای سرد و آسمان‌های تیره به گسترش تغییر رنگ کمک می‌کند. نبود ملانین موجب می‌شود رنگ پوست افراد نیز روشن‌تر شود و پوست بور و روشن جذب ویتامین D را افزایش می‌دهد. این تغییرات برای جذب ویتامین دی را برای اهالی اقلیم شمالی که نور آفتاب کمی دریافت می‌کنند ضروری است.

خطر بروز نابینایی برای چشم آبی ها
چشمان آبی همچنین نور را به طور تدریجی از خود از خود عبور می‌دهند از این رو می‌توانند در نور خورشید ضعیف‌تر، دید خوبی داشته باشند.
فرانچسکا مارچتی از مرکز چشم‌پزشکی دانشگاه کالج لندن گفت: افزایش حساسیت به نور موجب می‌شود افراد چشم آبی بیش از دیگران به بیماری تحلیل ماکولای مرتبط با سن ( AMD ) مبتلا شوند. در این بیماری سلول‌های حساس به نور در عقب چشم، شروع به از بین رفتن می‌کنند و دید کم می‌شود. این امر در مورد افراد چشم سبز نیز صدق می‌کند.

رنگ چشم روشن و دیابت
دیابت نوع یک بیماری دیگری است که با رنگ چشم مرتبط شده است. یک مطالعه توسط محققان ایتالیایی نشان می‌دهد افراد چشم آبی بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. محققان دریافتند در بین شهروندان لاتزیو و ساردینا که دیابت نوع یک دارند 21 درصد، چشم آبی هستند و 9 درصد از مبتلایان رنگ چشم دیگری دارند. سه تغییر ژنی مرتبط با رنگ چشم روشن با بروز بیماری دیابت مرتبط شده‌اند.

تاثیر رنگ چشم بر شنوایی
مطالعات مختلفی حاکی ازآن است که در کارخانه‌های دارای سر و صدای بلند، کارگرانی که رنگ چشم روشن دارند بیش از بقیه دچار مشکلات شنوایی می‌شوند. محققان در بیمارستان ملی عصب‌شناسی و جراحی اعصاب در لندن می‌گویند رنگدانه ملانین می‌تواند به حفاظت از اعصاب مغزی در برابر آسیب ناشی از سر و صدا کمک کند.

رنگ چشم و شخصیت
در سال 1977 محققان در نشریه روانشناسی اجتماعی اعلام کردند احتمال آنکه افراد چشم آبی در گفتگو با یک مشاور احساسات درونی خود را فاش کنند بسیار کم است. مطالعات بیشتر از این یافته حمایت کرده است. در مطالعه دیگری در سال 2006، روانشناسان آلمانی دریافتند کودکان چشم آبی بیش از کودکان چشم قهوه‌ای احساسات خود را پنهان می‌کنند. مطالعه جداگانه نیز نشان داد کودکان چشم آبی نسبت به چیزهای جدید هوشیارتر عمل می‌کنند.
محققان اهل چک در سال 2010 کشف کردند مردان دارای چشم قهوه‌ای از مردان چشم آبی مقتدرترند.آن‌ها می‌گویند رنگ چشم آبی با کودک مرتبط است از این رو افراد چشم آبی بیشتر کودکانه به نظر می‌رسند.رنگ چشم دائمی تا زمانی که نوزاد به سن 9 ماهگی نرسد مشخص نمی‌شود چرا که تولید ملانین که تعیین کننده رنگ چشم قهوه‌ای و تیره است زمان‌بر بوده و طول می‌کشد تا بدن نوزاد انسان ملانین تولید کند. در برخی از کودکان این تولید رنگ 18 ماه طول می‌کشد.

همیشه هنگام وارد شدن ضربه‌های شدید به سر افراد، ترس از بروز ضربه مغزی وجود دارد. منظور از ضربه مغزی هرگونه آسیب به پوست سر، جمجمه و بافت نرم مغز است که می‌تواند از یک برآمدگی کوچک بر سر تا آسیب جدی مغزی را شامل شود. البته گاهی ضربات با شکستگی جمجمه همراه نیست و گاهی هم برعکس، جسم ضربه زننده باعث شکسته شدن جمجمه می‌شود و ممکن است وارد مغز شود.
هر نوع ضربه مغزی می‌تواند باعث آسیب به عروق خونی و بافت لایه‌های احاطه‌کننده مغز و در نتیجه خونریزی مغزی شود. البته طیف آسیب‌های ناشی از ضربات مغزی از یک ورم ساده زیر پوست سر به علت خونریزی و جمع شدن مایع میان بافتی در محل ضربه تا خونریزی وسیع مغزی و آسیب به بافت مغز متفاوت است.

نشانه‌های ضربه از نوع مغزی
ضربه به سر اگر از نوع ضربه مغزی باشد با نشانه‌های خاصی همراه است که شناخت این نشانه‌ها به رسیدگی سریع و بموقع به شخص ضربه مغزی شده کمک می‌کند. علائم اولیه آسیب‌های مغزی در اثر ضربه : حالت منگی و گیجی، خواب‌آلودگی و سختی در بیدار شدن از خواب، سردرد، کاهش سطح هوشیاری، از یاد بردن حوادثی که قبل از حادثه یا بعد از حادثه اتفاق افتاده، حالت تهوع و استفراغ مکرر، تشنج و نداشتن تعادل در هنگام راه رفتن از علائم اولیه ناشی از ضربه‌های مغزی است.

اقدامات کمکی تا رسیدن تیم پزشکی
اما در چنین مواردی اقدامات اولیه ضروری اطرافیان چه باید باشد؟
دکتر اشرافی در چنین شرایطی انجام اقداماتی را توصیه می‌کند: ابتدا باید با اورژانس تماس بگیرید. سپس راه‌های هوایی و ضربان قلب بیمار را بررسی و در صورت نیاز احیای قلبی را آغاز کنید. در صورت داشتن تنفس و ضربان قلب عادی، در صورتی که فرد هوشیار نیست به منظور جلوگیری از آسیب به نخاع، گردن فرد را با گذاشتن دست‌ها در دو طرف سر و گردن وی ثابت نگه دارید و از حرکت آن جلوگیری کنید و تا رسیدن تیم پزشکی منتظر بمانید.
در صورتی که سر بیمار خونریزی دارد، یک پارچه تمیز بر محل خونریزی فشار دهید. همچنین چنانچه آسیب به سر شدید باشد از حرکت دادن سر بیمار خودداری کنید. در صورتی که خونریزی به حدی شدید باشد که خون از زیر پارچه اولیه بیرون بزند پارچه را بر‌ندارید و یک پارچه دیگر روی پارچه قبلی قرار دهید.
همچنین در صورتی که احساس می‌کنید جمجمه بیمار شکسته است به طور مستقیم روی محل خونریزی فشار وارد نکنید و سعی نکنید که لخته‌های خون را از زخم جدا کنید و در صورت امکان زخم را به وسیله گاز استریل بپوشانید. در صورتی که فرد استفراغ می‌کند برای جلوگیری از وارد شدن محتویات معده به ریه، فرد را به آرامی روی یک سمت بدن بخوابانید. در حین انجام این کار مراقب گردن بیمار و آسیب احتمالی به نخاع وی نیز باشید.

ضربه مغزی و کما
گاهی ضربات مغزی به اندازه‌ای شدید است که می‌تواند عوارضی چون کاهش سطح هوشیاری، به کما رفتن و مرگ مغزی را به همراه آورد یا در موارد ضعیف‌تر، به تشنج، ورم مغزی، عفونت‌های مغزی، آسیب به رگ‌ها و اعصاب مغزی، اختلالات حافظه، یادگیری و اختلالات رفتاری منجر شود.
اما در چه شرایطی شخص به کما می‌رود و احتمال خروج فرد از این وضع چقدر است؟
هنگامی که فردی یک ضربه مغزی را تجربه می‌کند ممکن است به حالت بیهوشی فرو رود. زمانی که این وضع طولانی شود به آن حالت کما می‌گویند. به بیان دیگر کما به حالتی می‌گویند که فرد هوشیار نیست و هیچ پاسخی به محرک‌های بیرونی ندارد. در برخی موارد، کما می‌تواند به عنوان مسیری طبیعی به‌منظور بازسازی مغز بعد از آسیب مغزی، برای برگشت به حالت عادی قبل از ضربه باشد. طول مدت کما ممکن است از روزها تا ماه‌ها به طول بینجامد، اما طول مدت و میزان احتمال خروج از این وضع را نمی‌توان به طور دقیق در هر فرد مشخص کرد. همچنین هنوز درمانی که بتواند فرد را از حالت کما خارج کند وجود ندارد.

از دست دادن حافظه
بسیاری از افرادی که دچار آسیب‌های قابل توجه مغزی می‌شوند، ممکن است دچار تغییر در توانایی‌های شناختی از جمله اختلال در حافظه، یادگیری، کاهش سرعت تحلیل مسائل، اختلال در تمرکز و توجه شوند. همچنین این افراد می‌توانند دچار اختلال در عملکرد‌هایی مانند حل مساله و قدرت تصمیم‌گیری شوند.

شیوه‌های مراقبتی برای کاهش آسیب دیدگی
خوب است بدانید که ضربات خفیف مغزی معمولا احتیاجی به درمان‌های تهاجمی ندارد و معمولا به وسیله استراحت و استفاده از مسکن‌های معمولی بهبود می‌یابد. با این حال این افراد بهتر است که در خانه تحت نظر قرار بگیرند و از نظر بروز علائم جدید کنترل شوند.
در ضربات متوسط و شدید مغزی، تمرکز بر خون‌رسانی کافی به مغز، تنظیم فشار خون و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به مغز و نخاع است. همچنین در این نوع ضربات باید از بروز عوارض ثانویه ناشی از ضربه مغزی از جمله خونریزی مغزی، نرسیدن اکسیژن کافی به مغز و عفونت مغزی جلوگیری کرد. در موارد محدودی نیز انجام عمل جراحی مغز می‌تواند به کاهش عوارض ناشی از ضربه کمک کند. حتی بسیاری از افراد بعد از آسیب‌های مغزی به انجام فعالیت‌های توانبخشی نیاز دارند که هدف از آن بهبود توانایی‌های فرد در انجام فعالیت‌های روزانه است.

بازگشت به زندگی عادی پس از ضربه مغزی
بازگشت فرد به حالت عادی پس از وقوع حادثه در مرحله اول به‌شدت آسیب مغزی و در مراحل بعدی به کیفیت کمک‌های اولیه بعد از وقوع حادثه، مدت زمان رسیدن فرد مصدوم به مرکز درمانی، زمان شروع بموقع اقدامات ثانویه و درمان‌های پیشرفته در مرکز درمــانــــی بستگــی دارد.