راه کمال

گزارش تصویری: دریاچه گهر لرستان

دریاچه گَهَر بی شک از زیبا ترین دریاچه های آب شیرین کوهستانی ایران به شمار می رود که این دریاچه در میان رشته کوه اشترانکوه در استان لرستان واقع شده است. این دریاچه در منطقه حفاظت شده اشترانکوه بین بخش زز و ماهرو الیگودرز قرار دارد. این دریاچه به «نگین اشترانکوه» معروف است و رنگ آب این دریاچه در نقاط مختلف متفاوت است که به صورت مرز های مشخصی از یکدیگر جدا شده اند که در کمتر دریاچه ای چنین ویژگی بی بدیلی دیده می شود که این ویژگی، زیبای دیگری به این دریاچه داده است. این دریاچه با ارتفاع 2350 متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت شده اشترانکوه واقع شده‌است. این دریاچه به سبب نداشتن راه ماشین رو تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به دست انسان به دور مانده‌است. سالانه در حدود 70?000 گردشگر اقدام به بازدید از این منطقه می‌نمایند.

گهر شامل 2 بخش به نام‌های گهر بزرگ (کله گهر) و گهر کوچک (کره گهر) می‌باشد. دریاچه گهر بزرگ حدود 1700 متر درازا و 400 تا 800 متر پهنا و 4 تا 28 متر ژرفا دارد. اگر از الیگودرز به سمت گهر بروید ابتدا گهر کوچک را با طولی در حدود 500 متر و عرضی در حدود 150 متر می بینید سپس به گهر بزرگ در مرز شهرستان دورود می‌رسید ولی اگر از دورود حرکت کنید پس از کمی پیاده روی به سمت کیگوران به دریاچه گهر بزرگ می‌رسید.

ساحل این دریاچه به جز قسمت مدخل دریاچه (ضلع غربی) و قسمت مقابل‌اش (ضلع شرقی) که ساحلی ماسه‌ای دارد و برای شنا مناسب است در سایر نقاط دارای ساحلی صخره‌ای است که برای شنا مناسب نیست. در قسمت پایین دریاچه، جنگلی انبوه وجود دارد که در شرف نابودی است. در قسمت بالای آن نیز جنگلی انبوه وجود دارد که این جنگل هم در معرض خطر نابودی است. از قسمت بالا، جوی آبی به دریاچه می‌ریزد که ادامه آن به دریاچه‌ای دیگر منتهی می‌شود. با حدود 40 دقیقه پیاده روی می‌شود به این دریاچه (گهر دوم یا گهر پایین) رسید. عمق آن کم است و ماهیان کف دریاچه را با کمی دقت می‌شود به خوبی دید. جریان ورودی آب دریاچه 10 فوت مکعب بر ثانیه و جریان خروجی آن حدود 20 فوت مکعب بر ثانیه می‌باشد. علت افزایش حجم آب خروجی دریاچه وجود چشمه‌های در قسمت تحتانی آن است.آب اصلی تامین کننده در یاچه از طریق رودخانه ورودی آن یعنی رودخانه تاپله‌است که دارای آبی بسیار خنک ورنگی شفاف و بلورین با بستری مملو از سنگ ریزه یا قلوه سنگ است که بدون افت و با کمی شتاب وارد دریاچه کوچک می‌شود و پس از طی مسافتی کوتاه وارد دریاچه گهر می‌شود.
ماه‌های تیر و مرداد بهترین زمان سفر به این دریاچه‌است. یکی از دره‌های بسیار زیبا اطراف دریاچه گهر به دره نی‌گاه معروف است که پوشیده از شقایق‌های رنگی و لاله واژگون است. منطقه حفاظت شده اشترانکوه در محدوده? شهرستان‌های الیگودرز و ازنا واقع شده‌است.

میزان بارش در منطقه

میزان بارش سالانه در منطقه گهر حدود 931 میلی متر است که بیشتر بصورت بارش برف می‌باشد در سال‌های پر برف سطح دریاچه یخ می‌بندد.

پوشش گیاهی
درختان بلوط، بید، بادام، پسته وحشی، گلابی وحشی، چنار، نارون، بلوط مازو، گردو، انجیر، زبان گنجشک، سیب، زالزالک، ارژن، کنار کهور، انار، گز، و موی وحشی می‌باشد. گل‌های لاله واژگون، شقایق، زنبق و لاله وحشی تاج خروسی و اختر می‌باشند.

حیات وحش
دریاچه? گهر زیستگاه مناسبی برای آبزیان و دیگر حیوانات وحشی است. منطقه حفاظت شده اشترانکوه با حیات وحش متنوع شامل حیواناتی است از قبیل بز، قوچ، آهو، کل، پلنگ، گرگ، گراز، خرس قهوه‌ای، کفتار، روباه، شغال، خرگوش و انواع پرندگان مانند عقاب، کبک، شاهین، تیهو و آبزیان مانند مارماهی، لاک پشت، قورباغه و ماهی قزل آلای رنگین کمان و خال قرمز در این دریاچه زیست می‌کنند.

تاریخچه
اغلب اروپائیان و سیاحان این دریاچه را به نام دریاچه ایران می‌شناسند که این شناخت حاصل معرفی یک زن انگلیسی بنام ایزابلالوسی بیشوپ است که در سال 1890 میلادی توانست مدت 3ماه در این منطقه تحقیق کرده و هزار کیلومتر راهپیمایی کند ولی باتوجه به اسناد معتبر تاریخی اولین کسی که موفق به کشف دریاچه گهر شد یک زمین شناس اتریشی به نام (آ-رودلر) بود که در سال 1888 میلادی موفق شد نام خود را به عنوان کاشف دریاچه گهر در تاریخ ماندگار کند. وی در هنگام کشف این دریاچه از سمت الیگودرز حرکت کرده بود. اولین و قدیمی ترین تصویر مستند تهیه شده از این دریاچه نیز در سال 1891 میلادی گرفته شده‌است که به یک سیاح فرانسوی بنام ژان ژاک دومرگانتعلق دارد.

نحوه شکل گیری

گهر به احتمال زیاد در اثر وقوع زمین لرزه‌ای بزرگ به وجود آمده‌است. این دریاچه بر روی گسل اصلی امروزی زاگرس قرار دارد. بنابراین احتمالاً در اثر جنبش گسل و رویداد یک زمین لغزش سنگ ریزش تشکیل شده‌است.

دسترسی

دسترسی به این دریاچه به وسیله خودرو از طریق شهر الیگودرز امکان‌پذیر است. نزدیک ترین راه برای دسترسی به این دریاچه از مسیر شهرستان الیگودرز است. راه شکافی هایی که اخیرا انجام شده و باعث دسترسی آسان به این دریاچه شده است.[3] راه قدیمی مالرو و عشایری گدار (دره دزدان) است که در فاصله تقریبی 27کیلومتری جاده الیگودرز به شول آباد، به سمت غرب (پل رودخانه مورزرین) تا آغاز تنگ «هولیون» و «تابله» می‌توان به دو قسمت «بالادره گهر» و «دره گهر» تقسیم کرد. از ویژگیهای «بالا دره گهر» وجود بیدستانهایی است که در ساحل شرقی دریاچه گهر بزرگ گسترده‌است. مسیر الیگودرز شامل 3 ساعت با خودرو و یک ساعت و نیم پیاده روی است. کوهنوردانی که به قله‌های اشترانکوه صعود می‌کنند معمولاً برای رسیدن به گهر از مسیر روستای طیان حرکت می‌کنند. برای رفتن از مسیر طیان می‌توان از راه‌آهن تهران - خرمشهر استفاده کرد و در ایستگاه دربند بعد از ایستگاه ازنا از قطار پیاده شد. راه رسیدن به دریاچه گهر از شهرستان الیگودرز، تقریبا 70 کیلومتر است که هشت کیلومتر آن، مسیری با شیب ملایم به صورت مالروست همین سبب شده‌است که بیشتر گردشگران، مسیر شهرستان الیگودرز را برای رسیدن به دریاچه انتخاب نمایند.