راه کمال

 این روزها با اظهارنظرهای جنجالی برخی از نزدیکان و اعضای بیت حضرت امام‌(ره)  این خانواده بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفته. دیگر کمتر صدایی از فرزندان حضرت امام شنیده می‌شود و به جای آن، این نسل دوم یا نوادگان او هستند که در رسانه‌ها حضور دارند. نسل دوم و سومی ‌که در فضای کشور به خاطر انتساب به حضرت امام مورد توجه مردم قرار می‌گیرند. حالا بیشتر از گذشته مردم دوست دارند راجع به این خانواده اطلاعات کسب کنند. چه کسی این خانواده و بیت‌امام را اداره می‌کند و اساسا بیوگرافی فرزندان و نسل امام چیست؟

از آقامصطفی تا حاج‌ احمدآقا

محصول ازدواج روح‌الله خمینی و خدیجه ثقفی که در سال 1308 در حرم عبدالعظیم منعقد شد، هشت فرزند بود؛ سه پسر و پنج دختر. سه فرزند این خانواده (لطیفه، سعیده و سیدعلی) در دوران کودکی از دنیا رفتند و پنج فرزند از نسل امام(ره) باقی ماندند.  اولین فرزند این خانواده حاج‌آقا مصطفی خمینی و کوچکترینشان حاج احمدآقا بود. در میان این دو فرزند پسری، از حضرت امام سه دختر در قید حیات هستند. همسر حضرت امام اول فروردین‌ماه 1388 از دنیا رفت و در کنار همسرش در بهشت‌زهرا (س) دفن شد. دو فرزند پسر حضرت امام نیز که از آنها فرزندانی ?ه جا مانده هر دو فوت کردند.  زهرا، فریده و صدیقه نیز سه دختر امام بودند. هر دو فرزند پسر امام(س) اماملبس به لباس روحانیت شدند.

 

مصطفی خمینی

اولین فرزند امام حاج‌آقا مصطفی خمینی بود که مدت کمی مانده به انقلاب به شهادت رسید. آقامصطفی فروردین سال 1333 با دختر حاج‌آقا مرتضی حائری در قم ازدواج کرد. همسر امام درباره این ازدواج توضیح می‌دهد؛ «یک وقت شایع شد که با آقا مرتضی حائری وصلت کرده‌ایم‌، به‌طوری که مصطفی می‌گوید: «وقتی آقای حائری از صحن حرم بیرون می‌آید، رفقا می‌گویند که پدر زنت آمد. این شایعه به گوش آقا رسیده بود و یک شب آقا از من پرسید که دختر آقای حائری را دیده‌ای‌؟ من هم کمی توضیح دادم‌.» آقا گفت‌: «چطور است این دروغ را راست کنیم‌؟ گفتم که?هرطوری صلاح می‌دانید. فردا صبح هم آقا پیغام فرستاده بود و ظهر، آنها جواب داده بودند و باز آقا پیغام داده بود که همان شب بروند برای صحبت‌؛ بعد به ما خبر دادند که مردها رفته‌اند و ما زن‌ها هم بعدا رفتیم و قرار عقد گذاشته شد.»

فرزند امام در آن زمان 24 سال داشت و همسرش معصومه حائری برخلاف دیگر عروس امام، هیچ‌گاه علاقه‌ای به حضور در عرصه سیاسی نداشته. او عروس بزرگ حضرت امام (ره) بود. این زوج چهار فرزند داشتند که از میان آنها تنها «حسین» و «مریم» باقی ماندند. اولین فرزند وصلت معصومه حائری و مصطفی خمینی دختری به نام محبوبه بود که به جهت ابتلا به مننژیت درگذشت. مریم خمینی دومین دختر حاج مصطفی خمینی است. تحصیلات دکترا دارد و مدتی در دبی و اکنون در سوئیس به شغل پزشکی مشغول است.

 

تنها پسر مصطفی خمینی، حسین نام دارد. او از ابتدای انقلاب به فعالیت‌های سیاسی پرداخت؛ فعالیت‌هایی که با خط انقلابیون پیرو خط‌امام زاویه داشت و اینگونه شد که امام خمینی به او نامه نوشت و به او گوشزد کرد که جوانى براى همه خطرهایى دارد که پس از گذشت ایام انسان متوجه مى‏‌شود. امام خمینی(ره) همچنین در این نامه نوشتند: «من میل دارم کسانى که به من مربوط هستند در این کوران‌ سیاسى وارد نشوند. من امید دارم که شما مجاهدت در تحصیل علوم اسلامى، با تعهد به اخلاق اسلامى و مهار کردن نفس‌اماره بالسوء، براى آتیه مورد استفاده?واقع شوى. من علاوه بر نصیحت پدرى پیر به شما امر شرعى مى‌‌کنم که در این بازی‌هاى سیاسى وارد نشوى و واجب شرعى است که از این برخوردها احتراز کنى. من به شما امر مى‏کنم که به حوزه علمیه قم برگرد و با کوشش به تحصیل علوم اسلامى - انسانى بپرداز. از خداوند تعالى توفیق شما و همه محصلین را خواستارم.»

حسین خمینی، پسر 46 ساله آیت‌الله مصطفی خمینی، بعد از فوت امام(ره) هم وارد سیاست شد و حتی در سال 1383 به ایالات‌متحده آمریکا و عراق سفر کرد و دیدارهایی هم در آن کشور داشت، اما از سال 1384 به کشور برگشته است و اکنون در قم زندگی می‌کند.

حسین خمینی سه فرزند با نام‌های مهدی، محمد و علی دارد که حاصل ازدواجش با دکتر معصومه خائفی است.

مصطفی خمینی فرزند دیگری هم داشت که یورش ناگهانی ماموران ساواک در روز 13 دی 1343 به منزل امام برای دستگیری حاج آقا مصطفی سبب ‌ترس و وحشت همسر او شد که با سقط جنین و از بین رفتن فرزند چهارم ایشان همراه بود.

متولیان خاندان امام
بعد از فوت آقامصطفی، حاج‌احمدآقا متولی اداره خاندان امام می‌شود. حاج احمداقا تا شش سال پس از فوت حضرت امام زندگی کرد و در روزهای پایانی سال 75 از دنیا رفت. حاج‌احمدآقا بعد از ارتحال امام لقب «یادگار امام» به خود گرفت. او در سال 1324 در قم متولد شد. حاج‌احمدآقا بعد از فوت آقامصطفی نقشی برجسته‌تر در همراهی امام داشت. یادگار امام در آستانه انقلاب و یک دهه پس از آن نزدیک‌ترین فرد به بنیانگذار انقلاب اسلامی بود. احمد آقا که شاید مورداعتمادترین فرد نسبت به حضرت امام بود البته خودش علایق سیاسی خاصی داشت که او را ?یشتر به نیروهای جناح چپ یا خط امام نزدیک می‌کرد. در عین حال او با نیروهای جناح راست هم رابطه مناسبی داشت اما بیشتر دوستان او را نیروهای جناح چپ تشکیل می دادند. سید احمد آقااما پس از فوت امام چندان به میانه سیاست نیامد وسعی کرد ضمن حفظ ارتباط خود با نیروهای انقلاب روزهای پس از امام را بدون تنش‌های سیاسی بگذراند.


از مهمترین نقش‌های سیداحمدآقا ماجرای انتشار نامه‌ای از وی خطاب به آیت‌الله منتظری بود. رنجنامه‌ای که سیداحمد خمینی به آیت‌الله منتظری که آن روزها از سمت قائم‌مقامی‌رهبری خلع شده بود، بازتاب زیادی داشت و فصل مهمی‌ از تاریخ معاصر ایران است که بعدها «گنجینه اسرار امام» نام گرفت. مرحوم حاج‌احمدآقا با فاطمه دختر آیت‌الله طباطبایی سلطانی ازدواج کرده بود. فاطمه طباطبایی با همسر محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری سابق ایران، نسبت دختر‌خالگی دارد. حاصل این پیوند سه پسر به نام‌های حسن، یاسر و علی بوده است. جد مادری او آیت‌الله?صدرالدین صدر (از علمای ثلاث) بود. فاطمه طباطبایی پس از انقلاب کارشناسی فلسفه غرب از دانشگاه تهران و کار‌شناسی ارشد و دکترای عرفان اسلامی را از دانشگاه آزاد اسلامی اخذ کرد.

صادق طباطبایی برادر وی از جمله کسانی بود که در پاریس نقش فعالی در کنار حضرت امام داشت، اما این روزها کنج عزلت به خود گرفته. عروس امام دو سال پیش کتاب «اقلیم خاطرات» را نوشت که مشتمل بر خاطراتش از امام و همسرش در سال‌های 1347 تا 1357 است. او نزد امام محبوبیت خاصی داشت. او بسیاری از آثار امام را جمع‌آوری کرده. بعضی از اشعار (به‌خصوص رباعی‌?ای مشهور) حضرت امام به درخواست وی سروده شده است. از حضرت امام(ره) تعدادی نامه‌ نیز خطاب به وی در صحیفه نور وجود دارد.  فاطمه طباطبایی در معدود اظهار نظرهای سیاسی اش بعد از آنکه سیدحسن خمینی در مراسم سالگرد حضرت امام در مرقد وی نتوانست سخنرانی کند، نامه‌ای سرگشاده به وی نوشت. او خطاب به فرزندش نوشت: «در لحظه‌ای که در جایگاه قرار گرفتی، بی‌اختیار همه برخاستیم و ایستاده ‌تو را نگریستیم. گروه اندکی نیز برخاستند و هیاهویی به‌پا کردند، می‌دانستم که این‌گونه بادها ‌تو را نخواهد لرزاند؛ زیرا که من مادرم و دل مهربا?ت را به‌خوبی می‌شناسم.»

فاطمه طباطبایی در این نامه از همه بزرگانی که به این واقعه ناخوشایند اعتراض کرده بودند، قدردانی کرد و نوشت: «تو از تبار مردی هستی که ذهنی صاف، سینه‌ای پیراسته، قلبی مطمئن و روحی زکی داشت. تو نیز باید این‌چنین باشی که خداوند لیاقت آن را در تو نیز نهاده است.»

فرزندان حاج‌احمد آقا

از حاج‌احمد خمینی و فاطمه طباطبایی سه پسر متولد شدند که بزرگترینشان سیدحسن امروز متولی بیت، مرقد امام و موسسه مرتبط با آثار امام است. حضرت امام 70 ساله بودند که نوه‌شان به دنیا آمد و به توصیه امام نامش را حسن گذاشتند. سیدحسن خمینی اول مردادماه 1351 در قم متولد شد. در بیوگرافی وی که در سایت شخصی‌اش منتشر شده آمده: «دوره راهنمایی و پایه‌هایی از دوره دبیرستان وی در مدرسه نیکان سپری می‌شود اما در سال 1366 (در سال دوم دبیرستان)، عازم جبهه‌های نبرد حق علیه باطل می‌شود و درنهایت امر در سال 1369 در حالی‌که سال چها?م را به‌طور متفرقه گذرانده بود، دیپلم ریاضی خود را اخذ می‌کند.»

او در سال 68 تحصیلات حوزوی خود را به توصیه پدر و پدربزرگش (حضرت امام ) آغاز می‌کند. از سال 72 تحت‌نظر پدربزرگش مرحوم سلطانی طباطبایی، سطوح عالی را آغاز می‌کند.  سیدحسن خمینی از سال 1370 تدریس در حوزه را آغاز کرده. تدریس خارج اصول را نیز از سال تحصیلی 90ـ1389 شروع کرده و هم‌اکنون در محل مدرسه دارالشفای قم ادامه دارد.  سید‌حسن خمینی از سال 1373 و به‌دنبال در گذشت پدر بزرگوارش عهده‌دار تولیت حرم مطهر و موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‌(ره) شد. او به‌طور معمول روز‌های چهارشنبه تا عصر جمعه را در مرقد امام می‌گذراند و بعد از مرحوم سید‌احمد آقا معمولا پنجشنبه شب‌ها نماز مغرب و عشا را در حرم امام وی اقامه می‌کند.

نوه حضرت امام در 24 سالگی با سیده‌فاطمه فرزند آیت‌الله سید‌محمد موسوی بجنوری وصلت کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند به نام‌های سید‌احمد، سیده نرگس، سیده فرشته و سید‌محمدهادی است. برخی افراد به ویژه پس از نقل خاطراتی از حضرت امام که اخیرا منتشر شده، انتقاداتی را به وی وارد می‌کنند. آنها معتقدند که نظارت او بر موسسه تنظیم و نشر آثار امام رویه مطلوبی را دنبال نمی‌کند.سیدحسن خمینی یکی از سخنرانان ثابت سالگرد حضرت امام است که هر ساله پیش از رهبری به سخنرانی در این مراسم می‌پردازد. همچنین درحالی که او هیچ سمت رسمی و مقام دولتی ندارد، اما در بسیاری از مراسم‌های مهم نظیر تحلیف روسای‌جمهوری به بیت‌رهبری دعوت می‌شود.

 
یاسر و علی

بعد از سیدحسین خمینی، یاسر فرزند دوم سیداحمد‌آقاست. او نیز مانند برادر خود لباس روحانیت به تن دارد. یاسر در میان فرزندان حاج‌احمدآقا بیش از سایر برادران به سیاست نزدیک است، تاجایی که سال‌ها قبل در یکی از کنگره‌های سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی شرکت کرد. او همچنین در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری دهم از میرحسین موسوی حمایت می‌کرد. یاسر با سیده حورا صدر، دختر سید‌محمد صدر -معاون کمال خرازی، وزیر امور خارجه در دولت سید‌محمد خاتمی- ازدواج کرده‌ است. سید‌محمد صدر، پسرخاله فاطمه طباطبایی، مادر سید‌یاسر خمینی و زهره?صادقی -همسر سید‌محمد خاتمی- و در واقع خواهرزاده امام موسی صدر و آیت‌الله سید‌محمدباقر صدر است. پس از حوادث سال 88 یاسر با بسیاری از محکومان دادگاه‌های انقلاب دیدار کرد تا جایی که این عمل انتقادات زیادی را روانه او و خانواده امام کرد. یاسر خمینی ‌فرزندی به نام روح‌الله ‌دارد.  سید‌علی خمینی کوچک‌ترین فرزند سید‌احمد خمینی و داماد سید‌جواد شهرستانی است که خود داماد آیت‌الله سیستانی، از مراجع تقلید شیعه ‌است. عمده شهرت سیدعلی به تصویری از کودکی او بر‌می‌گردد که نزد امام بسیار محبوب بوده. سیدعلی متولد سال 1364 ? روحانی بوده و در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل و تدریس است. وی اگرچه برای مناسبت‌های گوناگون در نقاط مختلف کشور سخنرانی می‌کند اما کمتر از برادرانش به مسائل سیاسی داخل می‌شود. سیدعلی بسیار مورد توجه امام بود تا جایی که حضرت امام در اهدای یک جلد صحیفه سجادیه درباره او می‌نویسد: «در صورت او نور علی می‌بینم.»(صحیفه امام جلد 21)

مهمترین واقعه در مورد او بر‌می‌گردد به خبری درباره حضور وی در مراسم 9 دی سال 88. برخی خبرگزاری‌ها گزارش داده بودند که سیدعلی خمینی در تظاهرات 9 دی 1388 حضور داشته. همچنین در مراسم بزرگداشت این روز در 9 دی 1389 که با حضور مردم در مهدیه تهران انجام شده بود، از اعلام مواضع وی تقدیر شده و از وی به‌عنوان یادگار واقعی امام خمینی یاد شد. اما دفتر نشرآثار امام حضور او در مراسمی ‌در تهران در روز 9 دی 1389 را تکذیب و اعلام کرد:«جناب آقای سید‌علی خمینی روز پنج‌شنبه نهم دی ماه 1389 در شهر مقدس قم بوده‌اند و مصاحبه‌ای نیز با هیچ یک از رسانه‌های خبری نداشته‌.»

زهرا مصطفوی

از میان دختران امام او هنوز در عالم سیاست حضور دارد. زهرا مصطفوی، دبیرکل تشکل جمعیت زنان جمهوری‌اسلامی و همسر محمود بروجردی است. وی دکترای الهیات دارد و عضو هیات علمی ‌دانشکده الهیات (گروه کلام و فلسفه اسلامی) دانشگاه تهران است.  محمود بروجردی، داماد بزرگ امام از نوادگان میرزامهدی بروجردی است که مدتی نیز ریاست‌ سازمان گفت‌وگوی تمدن‌ها را برعهده داشت. او در دوره نخست‌وزیری میرحسین موسوی عضو کابینه وی بود و همچنین مدتی را به‌عنوان سفیر ایران در فنلاند فعالیت کرده. بروجردی 7 اسفند 1389 در بیمارستان لاله تهران درگذشت.  زهرا مصطفوی تنها دختر امام است که در سال‌های پس از رحلت امام در عرصه عمومی فعالیت داشت. او دبیرکلی تشکل جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران را بر‌عهده دارد. این جمعیت در انتخابات ریاست‌جمهوری 1376 از سید‌محمد خاتمی حمایت کرد. بعدها نیز در دوره ریاست‌جمهوری دهم از کاندیداتوری میرحسین موسوی حمایت کرد. اگرچه در مواردی نیز از جمله نزدیکی اعضای نهضت آزادی به میرحسین موسوی به وی انتقاداتی داشت.

زهرا مصطفوی یک فرزند دختر به نام لیلی بروجردی و یک فرزند پسر به نام مسیح بروجردی دارد. مسیح بروجردی فرزند بزرگ خانم زهرا مصطفوی است. او در میان نوادگان امام از معدود روحانیون به شمار می‌رود. او در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل بوده و به امور سیاسی ورود نکرده است. مسیح داماد محمد میرمحمدی، از نمایندگان مردم قم در مجلس شورای اسلامی است. او مدتی را در دوران جنگ به‌طور گمنام در جبهه‌ها حضور داشته که خاطرات آن بعدها از زبان دیگران از جمله غلامعلی رجایی منتشر شد. مسیح بروجردی دو فرزند به نام‌های روح‌الله و مریم دارد.

 

لیلی بروجردی نیز متولد بهمن 1342 از تهران است دارای دکترای حقوق است و تالیفات و مقالات داخلی و بین‌المللی دارد. مدرک رشته حقوق از دانشگاه تهران را در سال 67 گرفت و همان سال به اتفاق همسرش سید‌عبدالحسین طباطبایی (برادر همسر حاج‌احمدآقا و برادر صادق طباطبایی) راهی انگلیس شد. در انگلیس دوره کارآموزی و دروس تکمیلی رشته حقوق را در زمینه حقوق بزرگسالان دنبال کرد و در سال 74 به ایران بازگشت. لیلی بروجردی حالا رئیس کمیته بانوان و جوانان دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و وکیل دادگستری است. لیلی بروجردی دو دختر با نامهای هدی و ضحی دارد. هدی دختر بزرگ او همسر علی‌رضایی، پسر محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام است.این زوج یک فرزند به نام محمدبنیامین رضایی دارند. او همچنین در دوره دهم انتخابات ریاست‌جمهوری مشاور انتخاباتی وی در امور بانوان بود. آقای رضایی هم اعلام کرده بود در صورت پیروزی انتخابات ریاست‌جمهوری، لیلی بروجردی را به‌عنوان وزیر امور خارجه‌اش به مجلس معرفی خواهد کرد.

خانم مصطفوی در آخرین اقدام پس از رد‌صلاحیت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری دوره یازدهم با انتشار نامه‌ای سرگشاده از رد صلاحیت هاشمی انتقاد کرده بود.  او و تشکل متبوعش در این انتخابات نیز از حسن روحانی حمایت کرد.

خانواده اشراقی

صدیقه مصطفوی(اشراقی) دیگر دختر آیت‌الله خمینی است که به لحاظ تعداد نقش بیشتری از فرزندان دیگر در گسترش خاندان خمینی داشته است و البته خبرسازترین آنها نیز بوده. همسر وی آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی در قید حیات نیست، اما چهار دختر و سه پسر از وی باقی مانده که با نام خانوادگی اشراقی در سال‌های اخیر حضوری ملموس در عرصه عمومی ایران داشته‌اند. دختران خانم اشراقی، زهرا، عاطفه، نفیسه و نعیمه نام دارند و پسران وی محمد‌تقی، علی و مرتضی.  شهاب‌الدین اشراقی به محفل درس خارج استادان نامداری همچون  سید‌محمد محقق‌داماد، سیدحسین طباطبایی بروجردی و امام خمینی حاضر شد و به مقام اجتهاد دست یافت. وی همچنین به زبان فرانسه نیز تسلط داشت.

او در سال‌هایی که امام در نجف و پاریس بود همراه امام بود. پس از انقلاب، در مدت اقامت در قم، به صورت غیررسمی مسئولیت دفتر امام و رسیدگی به امور مراجعین را برعهده داشت.  آیت‌الله اشراقی در سال 1330 با خانم صدیقه مصطفوی ازدواج کردند. واسطه آشنایی، یکی از دوستان مشترک خانوادگی بود. در روز خواستگاری مادر، خواهر و عموی آیت‌الله اشراقی به منزل امام(ره) می‌روند که ایشان شرط خاصی را بیان نمی‌کنند، اما در انتخاب یا عدم انتخاب، اختیار تام را به دختر خود می‌دهند. امام ظاهرا از آقای اشراقی تعریف و تمجید زیادی نزد دختر خود می‌کنند که حاکی از رضایت کامل ایشان نسبت به این وصلت بوده است.

وقتی خانواده داماد، مجددا به منزل امام می‌روند تا جواب قطعی مشخص شود، امام ابتدا نماز می‌خوانند و سپس نزد صدیقه خانم می‌روند؛ به او می‌گویند که «نظر من مثبت است، اما تو هرچه می‌خواهی بگو!» پس از آن دختر امام پاسخ مثبت می‌دهد و یک‌ماه بعد هم مراسم عقد برگزار می‌شود که خطبه آن را امام خمینی و آیت‌الله خوانساری جاری کردند. سپس تا رسیدن عروس به سن قانونی و ثبت شناسنامه، یک‌سال طول کشید تا مراسم عروسی برگزار شود. حاصل این ازدواج هفت فرزند به نام‌های نفیسه، زهرا، نعیمه، علی، عاطفه، محمدتقی و مرتضی است. یکی از سمتهای مهم او، نمایندگی از طرف بنی‌صدر برای رفع اختلافات بین مسئولان بود که با تاکید امام از سوی وی پذیرفته شد. بعدها مرحوم حاج‌احمد‌آقا خمینی در مصاحبه‌ای با روزنامه اطلاعات در این مورد می‌گویند که آقای اشراقی برای جلوگیری از به هم خوردن هیات ویژه سه‌نفره این سمت را پذیرفت و با این کار خود را فدای اسلام و انقلاب کرد. شهاب‌الدین اشراقی سرانجام اول مرداد 1360 دچار سکته شد و یک هفته بعد هشتم مرداد در سن 58 سالگی درگذشت.


شاید بتوان گفت پس از حسن خمینی، زهرا اشراقی، دختر صدیقه مصطفوی(خمینی)، شناخته‌شده‌ترین نوه امام خمینی‌(ره) است. وی همسر محمدرضا خاتمی، برادر رئیس‌جمهور سابق کشورمان است.

خانم اشراقی در سال‌های اخیر به ویژه در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی حضوری قابل توجه در فضای عمومی داشت و برخی نظراتش - به ویژه در مورد زنان - توجه رسانه‌ها را جلب کرده است. آخرین مصاحبه او که در آن گفته بود قصد دارد تا «انقلاب رنگ» در حوزه حجاب به راه بیندازد با واکنش‌های زیادی روبه رو شد. زهرا اشراقی متولد 1343 است که در دوران اصلاحات مشاور معاونت اجتماعی در امور جوانان وزارت کشور بود. او در سازمان غیر‌دولتی «انجمن حامیان زنان ایران» فعالیت می‌کند و به گفته خودش، یکی از وبلاگ‌نویسان ایرانی است که بدون فا? هویت واقعی‌اش می‌نویسد. اشراقی از اصلاح‌طلبانی است که در انتخابات شورای شهر سوم و مجلس هشتم به دعوت آنان ریاست ستاد جوانان ائتلاف اصلاح‌طلبان را پذیرفت. وی در انتخابات مجلس هشتم به‌رغم پذیرفتن ریاست ستاد جوانان، دعوت آنان برای کاندیداتوری در انتخابات را نپذیرفت. وی یک پسر به نام علیرضا و یک دختر به نام فاطمه دارد. بنا به برخی گزارش‌ها فاطمه خاتمی(دختر زهرا اشراقی)، نتیجه امام(ره)، به همراه همسرش علیرضا خرازی- پسر صادق خرازی، سفیر سابق ایران در فرانسه - در حال حاضر ساکن لندن است.

نفیسه دختر دیگر آیت‌الله اشراقی، با پسر محمد صادق روحانی ازدواج کرد و عاطفه اشراقی نیز همسر سیف‌الدین احمدی است و چند وقت قبل ‌بی‌بی سی گزارش داد که او به همراه همسرش در لندن زندگی می‌کنند. آتنا، یوسف و یاسین سه فرزند عاطفه اشراقی هستند. همسرش سیف‌الدین یک پاکستانی است. نفیسه اشراقی نیز یک دختر به نام زهراسادات دارد.

حالا بعد از زهرا اشراقی، نعیمه اشراقی مشهورترین عضو این خانواده است. او با مشکلاتی که به‌دنبال فعالیت‌های فیس‌بوکی‌اش ایجاد شده بیشتر شناخته شد. اولین ماجرا مربوط به تصویر دخترش(نعیما طاهری) بود، زمانی که در کانادا در حال دریافت جایزه بود. دستکاری مادرش روی عکس او حاشیه‌های زیادی را برای نعیمه اشراقی ایجاد کرد. هفته گذشته نیز یک اظهارنظر در فیس‌بوک او که حاوی توهین به خانواده‌های شهدا بود به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. تا جایی که او مجبور شد برای دلجویی از خانواده شهید همت به اصفهان سفر کرده و صفحه فیس‌بوکش را تعطیل کند.  نعیمه اشراقی سومین فرزند شهاب‌الدین اشراقی و صدیقه خمینی و هفتمین نوه امام است. او مهندس پتروشیمی ‌و کارشناس ارشد صنایع از دانشگاه امیرکبیر، معاون مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره شرکت خدمات مهندسی نفت کیش است. همسر او سید‌محمدحسن طاهری (فرزند آیت‌الله طاهری امام جمعه سابق اصفهان) است. او سه فرزند به نام‌های نعیما، محمود و حسین دارد. فرزند بزرگ، نعیما در کانادا مشغول به تحصیل است و با محمدمیلاد پنجه‌شاهی ازدواج کرده.

علی، مرتضی و محمدتقی اشراقی

در میان پسران صدیقه (اشراقی) بی‌تردید علی سرشناس‌تر از دیگران است. وی پس از سال‌ها فعالیت در شهرداری در انتخابات مجلس هشتم قصد ورود به عالم سیاست را داشت، اما با رد صلاحیت شورای نگهبان روبه‌رو شد. موضوع رد‌صلاحیت نوه امام تعجب بسیاری را برانگیخت و بحث و جدل‌هایی را در پی داشت. اما نهایتا او با تجدیدنظر شورای‌نگهبان مخالفت کرده و ‌ترجیح داد دوباره از فضای عمومی فاصله بگیرد. علی اشراقی با بهاره علوی ازدواج کرده و دو فرزند به نام‌های یاسمن و ملیکا دارد.

برادران او مرتضی و محمد‌تقی نیز همچون اکثریت قریب به اتفاق نوادگان امام از سیاست جمهوری اسلامی دورند. در بین این دو مرتضی با نوه دختری آیت‌الله محقق‌‌داماد ازدواج کرده است. او دبستان و راهنمایی را در مدرسه نیکان تهران و دبیرستان را در مدرسه علوم و معارف اسلامی شهید مطهری گذراند و سال 74 وارد قم شد و دوره مقدمات حوزوی را در مدرسه علمیه عترت آل‌محمد، و دوره سطح را نزد استادی، بیگدلی و حسینی بوشهری گذراند و اکنون مشغول خواندن درس خارج فقه و اصول نزد آیات عظام  مکارم شیرازی، سبحانی، صادق‌لاریجانی و آیت‌الله گن?ی است که علاوه بر آن، به تدریس در حوزه علمیه قم نیز مشغول است. در میان نوادگان، او نزدیکی بیشتری به سیدحسن خمینی دارد. همسر محمد‌تقی اشراقی الهام قنبری است.

فریده خمینی

فریده مصطفوی دومین دختر امام است. او در سال 1333 با حاج محمد حسن اعرابی ازدواج کرد. خانواده مادری آقای اعرابی با خانواده همسر امام(ره) حاجیه خانم ثقفی و دایی‌‌ها و پدر ایشان، آیت‌الله شیخ محمدجواد قمی ‌نیز با امام‌راحل آشنایی داشتند. همچنین پدر همسر امام(آیت‌الله ثقفی) با عموهای آقای محمدحسن اعرابی(از علمای زاهد قم) دوستی داشته‌اند که مجموعه این روابط سبب این وصلت می‌شود. گفته می‌شد که آیت‌الله اشراقی و حاج‌آقا مصطفی برای انجام تحقیقات، به محل کار وی که تجارتخانه‌ای بود می‌رفتند. حاج محمد حسن اعرابی در دور تبعید امام، باتوجه به ثبات شخصیت و اعتماد امام به ایشان یکی از وکلا و مسئول پاره‌ای از کارهای مالی امام بودند. ایشان پس از پیروزی انقلاب، فقط مدت کوتاهی نماینده مردم در شورای شهر قم بودند، اما پس از آن به‌رغم پیشنهادات مکرر مسئولیتی را نپذیرفتند و از تمام فعالیت‌های سیاسی کناره گرفتند و هرگز وارد مناقشات سیاسی و حتی ابراز نظر رایج در مورد مسائل کشور نشد.

داماد دوم امام خمینی در 31 خرداد ماه سال 1389 بر اثر ایست قلبی درگذشت. حاصل ازدواج او با فریده مصطفوی دختری است با نام فرشته که او نیز مانند یکی از دختران آیت‌الله اشراقی با برادر همسر سیداحمد آقا ازدواج می‌کند. فرشته اعرابی دو فرزند به نام‌های سیدعمادالدین و سیدحسین دارد که عمادالدین با مرضیه طالب‌زاده ازدواج کرده است. خانواده اعرابی کوچکترین جمعیت را در بین نوادگان امام به خود اختصاص داده‌اند.

موسسه تنظیم و نشرآثار امام‌‌خمینی

امام‌خمینی در شهریور 1367 در پاسخ به نامه حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین حاج‌سید‌احمد خمینی با پیشنهاد تاسیس موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) بر مبنای طرح تشکیلات و شرح وظایف ارائه شده به معظم‌له، موافقت کردند. طرح تشکیلات و شرح وظایف موسسه توسط آقایان محمدعلی و حمید انصاری تدوین و کلیات آن مورد موافقت حضرت امام و یادگار ایشان و روسای سه‌قوه قرار گرفت. این موسسه شش سال با هدایت و نظارت یادگار امام، اداره شد و پس از رحلت یادگار امام تاکنون با نظارت مستقیم حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی به فعالیت خود ادامه داده است. ساختار زیر‌نظر موسسه نشر و آثار امام شامل امور بین‌الملل، امور هنری، پژوهش، امور فرهنگی و ارتباطات، حسینیه جماران، نگارستان امام در جماران و دفتر نمایندگی موسسه در خمین می‌شود.

براساس ساختار تشکیلاتی این موسسه، سرپرست آن هم‌اکنون سیدحسن خمینی است. پیش از وی تا زمان زنده بودن یادگار امام مسئولیت سرپرستی این موسسه با ایشان بود. بعد از سرپرست در ساختار اداری پست قائم‌مقامی ‌وجود دارد. قائم‌مقام سرپرست در واقع کسی است که امور را به‌طور عملی در دست دارد و موسسه را به‌طور کامل اداره می‌کند. این پست امروز در اختیار حمید‌انصاری است که از سوی سیدحسن خمینی به این سمت منصوب شده است. محمدعلی انصاری دیگر برادر این خانواده نیز از اعضای دفتر امام است. از تشکیلاتی که زیر‌‌نظر وی مستقیما اداره می شود می‌توان به؛ پژوهشکده امام خمینی(ره)، نمایندگی شهرستان‌ها، نمایندگی خارج از کشور، موسسه چاپ و نشر عروج، موسسه فرهنگی عروج، موسسه اطلاع‌رسانی امام‌خمینی، شورای پژوهش و آموزش اشاره کرد.

پورتال امام خمینی(ره) اصلی‌ترین وب‌گاه این موسسه است که دفتر آن در شهر قم قرار دارد. به علاوه سایت جماران نیز تحت سرپرستی این موسسه اداره می‌شود.

اسامی‌ دیگر معاون این موسسه عبارتند از: محمدرضا حشمتی، معاون فرهنگی و هنری؛ محمد‌علی خسروی، معاون پژوهشی و محمد مقدم، معاون امور بین‌‌المل