راه کمال

خشکی چشم به علت کاهش یا فقدان مزمن اشک و رطوبت سطح چشم ایجاد می‌شود. این وضعیت ممکن است سبب تحریک و ناراحتی خفیف ولی دائمی و یا التهاب قسمت قدامی چشم شود.

احساس خشکی، سوزش، خراشیدگی و کاهش دید گذرا (معمولاً با چند بار پلک زدن برطرف می‌شود) از علائم خشکی چشم هستند. پزشک ممکن است برای تائید بیماری میزان اشک را اندازه‌گیری کند.

در بعضی بیماران گاهی خشکی زیاد چشم باعث تحریک بیش از حد جزء آبکی اشک شده و منجر به آبریزش می‌شود. گاهی نیز بیمار احساس وجود جسم خارجی در چشم می‌کند.

در این بیماری اشک به میزان کافی و یا با ترکیب مناسب تولید نمی‌شود. همچنین ممکن است به دلیل وضعیت غیر طبیعی پلک‌ها و یا ترکیب نامناسب اشک به سرعت تبخیر شود.

علل خشکی چشم متفاوت است. بسیاری از اوقات با افزایش سن در برخی افراد (بویژه خانم‌ها) میزان ترشح اشک کم شده و علائم ایجاد می‌شود. گاهی ممکن است از عوارض داروها مثل ترکیبات آنتی‌هیستامین، ضد افسردگی، ضد فشار خون و... باشد.

این بیماری ممکن است در جاهای گرم و خشک، بادخیز و پر گرد و غبار نیز ایجاد شود.

از دیگر دلایل می‌توان به کم پلک زدن نیز اشاره کرد مثلاً به هنگام کار مداوم با رایانه و یا بیماران دچار پارکینسون که تعداد دفعات پلک‌زدنشان کم است، اشک به مقدار زیادی تبخیر شده و سطح چشم خشک می‌شود.

خشکی چشم گاهی یک علامت بیماری سیتمیک مثل لوپوس، آرتریت روماتوئید، روزاسه و یا سندروم شوگرن است.

استفاده طولانی از لنز تماسی نیز از علل دیگر است.

در مطالعات اخیر استعمال دخانیات نیز جزء عوامل موثر در خشکی چشم شناخته شده است.

این بیماری معمولاً وضعیتی در حال پیشرفت است که بسته به علت آن ممکن است قابل درمان نباشد ولی با تمهیداتی می‌توان علائم سوزش، تحریک و احساس جسم خارجی را بر طرف نمود و یا کم کرد.

قطره? اشک مصنوعی و پمادهای مرطوب و چرب کننده معمولاً در درمان این وضعیت استفاده می‌شوند.

یک هفتم فرانسوی ها مبتلا به خشکی چشم هستند

تخمین زده می‌شود که 9 میلیون فرانسوی به خشکی چشم یا سندروم چشم های خشک مبتلا باشند. این در حالی است که کمبود اشک باعث بروز ناراحتی هایی می‌شود، این عارضه می‌تواند احتمال آسیب به چشم ها و از بین رفتن ظرفیت های بینایی را با خود به همراه داشته باشد.

مایع شستشوی چشم یا اشک مصنوعی تسکینی برای این عارضه است، اما باید یک بازنگری نسبت به شیو? زندگی و به ویژه تغذیه مان هم داشته باشیم!

یک هفتم فرانسوی ها مبتلا به خشکی و التهاب چشمی هستند، و تعداد مبتلایان به این عارضه مدام در حال افزایش است.

چرا این بیماری با این شدت پیشرفت کرده است؟ کافی است دلایل سندروم چشم های خشک را لیست کنیم:

پیری جمعیت:پیری غدد اشک را از کار می‌اندازد. آلودگی، آلرژی، التهاب ملتحمه، استعمال دخانیات، تغیرات آب و هوایی و... همه و همه عواملی هستند که می‌توانند باعث در هم شکستن لای? اشک بشوند، این لایه از چشم های مان محافظت می‌کند.

کار با کامپیوتر:این فعالیت تعداد دفعات پلک زدن را کاهش و احتمال ابتلا به خشکی چشم را افزایش می‌دهد.

بیماری های خود ایمنی: مشکلات اشکی عمدتاً به دلیل به بیماری هایی مانند شوگرون ایجاد می‌شوند.

گذاشتن لنز و تماس طولانی مدت آن با چشم.

تغذیه ای با تنوع کم.

زمانی که لای? اشک بی اثر می‌شود.

سندروم چشم های خشک به علت ناهنجاری در ترکیب اشک ها یا به علت نا کافی بودن تولید غدد اشک (که اشک را می‌سازند) روی می‌دهد.

لای? اشک که چشم ها را می‌پوشاند، آنها را مرطوب می‌کند و از آنها محافظت می‌نماید، از سه لایه تشکیل شده است:

1.خارجی ترین لایه، لایه ای مایع است که تبخیر طبیعی اشک ها را کاهش می‌دهد و از چشم ها در مقابل تهاجمات خارجی (گرد و غبار، آلرژن ها) محافظت می‌کند.

2.بعد از آن لای? آبی قرار دارد که سطح چشم را آبرسانی می‌کند و می‌شوید، لکه های روی سطح جشم را پاک می‌کند و گرد و غبار را می‌زداید.

3.و در نهایت لای? حفاظت قرار دارد که سطح قرنیه را التیام می‌دهد و در مقابل عوامل عفونی از چشم محافظت می‌کند.

خشکی چشم و علائم همراه با آن

خشکی چشم این علائم را با خود به همراه دارد:

احساس سوزش، خارش و ناراحتی.
قرمزی چشم.
احساس وجود شن در چشم.
حساسیت نسبت به نور شدید.
احساس خستگی.
احساس ناراحتی در چشم.
ناراحتی و مشکل برای قرار دادن لنز.

خشکی چشم چه طور درمان می‌شود؟

درمان سندروم چشم های خشک بر پای? ریختن قطر? اشک مصنوعی در چشم قرار دارد. این قطره به میزان قابل توجهی تسکین بخش است اما فرد مبتلا باید تغذیه اش را نیز به منظور رساندن تمام عناصر ضروری برای ساختن اشک، خصوصاً آنتی اکسیدان ها و امگا 3 اصلاح کند.
باید خاطر نشان ساخت که این مواد مغذی، همان هایی هستند که برای پیشگیری از دژنراسیون ماکولا توصیه می‌شوند.

وظیفه لایه اشکی چیست؟

هنگام پلک زدن، لایه‌ای از اشک بر سطح چشم پخش می‌شود و سطح چشم را صاف و شفاف می‌سازد.

تعداد زیادی از دارو‌ها (چه داروهای تجویز شده توسط پزشکان و چه داروهایی که بدون نسخه در دسترس می‌باشند) می‌تواند باعث خشکی چشم شوند. از جمله فراوان‌ترین و پرمصرف‌ترین دارو‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

داروهای مدر (ادرار آور) در درمان پرفشاری خون
مهار کننده‌های گیرنده بتا در درمان بیماری‌های قلبی یا پرفشاری خون (نظیر پروپرانولول، متوپورولول و کارودیلول)
داروی ضد حساسیت
قرص‌های خواب آور
داروهای اعصاب
مسکن‌ها
فراورده‌های ویتامین A (ایزوتریتینوئین، اکوتان)

از آنجا که در اغلب موارد قطع دارو‌ها امکان پذیر نیست لذا یا باید خشکی چشم را تحمل کرد یا علائم را توسط قطره‌های چشمی به حداقل رساند.

از طرفی مبتلایان به خشکی چشم به عوارض جانبی داروهای چشم از جمله قطره‌های چشمی مستعد هستند. به عنوان مثال، مواد نگهدارنده موجود در قطره‌های چشمی از جمله اشک مصنوعی می‌تواند موجب سوزش چشم در این افراد گردد. به این افراد می‌توان قطره‌های چشمی بدون مواد نگهدانده تجویز کرد.

خشکی چشم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

چشم پزشکان در برخورد با این علائم و با معاینه چشم‌ها معمولا خشکی چشم را تشخیص می‌دهند.

درمان خشکی چشم چیست؟

1-اشک مصنوعی: قطره‌های شک مصنوعی ساختاری همانند اشک طبیعی دارند. این قطره‌ها به حفظ رطوبت چشم کمک می‌کنند.

تعدادی از قطره‌های اشک مصنوعی عاری از مواد نگهدارنده می‌باشند. این نوع از قطره‌ها در موارد زیر به کار برده می‌شوند:

الف) افرادی که به مواد نگهدارنده حساسیت دارند.

ب) در مواردی که نیاز به مصرف قطره‌ها با تناوب زیاد) بیش از هر 2 ساعت یک بار) می‌باشد.

2-حفظ اشک طبیعی: روش دیگر برای درمان خشکی چشم حفظ اشک طبیعی فرد و جلوگیری از خروج از سطح چشم می‌باشد. در این موارد راه خروج اشک به صورت موقتی یا دائمی بسته نمی‌شود.

3-روش‌های دیگر:‌‌ همان طور که می‌دانیم اشک چشم مانند هر مایع دیگری تبخیر می‌گردد. لذا جلوگیری از تبخیر آن نیز می‌تواند در درمان خشکی چشم مفید باشد. مثلا مرطوب ساختن اتاق در زمستان یا استفاده از عینک‌های محافظ در برابر باد.

به این افراد توصیه می‌گرد از اتاق‌های خیلی گرم، برخورد با باد و سرما و خشک کننده‌های مو (سشوار) و سیگار پرهیز کنند.

بعضی از مبتلایان به خشکی چشم از احساس خراش چشم‌ها در هنگام بیدار شدن از خواب شکایت دارند. این بیماران با استفاده از پمادهای اشکی یا لایه ضخیمی از قطره‌های چشمی در هنگان خواب درمان می‌شوند.

استفاده از مکل‌های امگا 3 و پماد ویتامین A از درمان‌های دیگر می‌باشد. بعضی از بیماران با مصرف مکمل‌های حاوی امگا3 احساس بهبودی می‌کنند. امگا 3 به طور طبیعی در ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین و آنچوی) و دانه کتان وجود دارد.

مکمل‌های خوراکی حاوی ویتامین A در درمان خشکی چشم موثر نمی‌باشند. در مواردی که تمام درمان‌های ذکر شده موجب رفع علایم نگردد، طبق نظر پزشک معالج از داروهایی نظیر سیکلوسپورین (ضد التهاب و موثر در افزایش تولد اشک) استفاده کرد.

از داروهای می‌توان به قطره‌های ضد التهاب (نظیر کورتون‌ها) اشاره کرد. لیکن به طور معمول استفاده طولانی مدت از این دارو‌ها توصیه نمی‌گردد. خشکی چشم به ویژه در کشورهای فقیر می‌تواند ناشی از کمبود ویتامین باشد که این مساله به ویژه در کودکان حائز اهمیت است. لذا پمادهای حاوی ویتامین A به ویژه در این کودکان و در بیماری‌های خاص نظیر استیون-جانسون و پمفیگوئید به کار برده می‌شوند.

سئوالاتی درباره خشکی چشم

اشک چیزی فراتر از آب ساده است. اشک، مخلوط پیچیده‌ای‌ از آب، چربی‌ها، پروتئین، مواد معدنی، مواد ضد باکتری و عوامل رشد است. این مخلوط، سطح چشم را نرم و شفاف می‌سازد و دید خوب بدون آن امکان پذیر نیست.

اما گاهی اشک چشم‌ها خشک شده و مشکلاتی در چشم ایجاد می‌کند. در این مقاله کوشیده‌ایم با کمک متخصصان چشم به سوالات رایج در این زمینه پاسخ بگوییم.

آیا خشکی چشم به سرعت برطرف می‌شود؟

خشکی چشم در بیشتر موارد، یک بیماری مزمن است و هدف از درمان آن کاهش و از بین بردن علایم است.

آیا ممکن است بیمار، مبتلا به خشکی چشم باشد، اما اشک ریزش هم داشته باشد؟

بله، دلیل آن این است که اشک به صورت های متفاوتی تولید می شود. در ترشح پایه، اشک به آرامی ‌و یکنواخت تولید می‌شود و چشم مرطوب می‌ماند، اما در ترشح تحریکی، اشک به میزان زیاد و در پاسخ به تحریک یا احساسات تولید می‌شود.

در ترشح تحریکی در مقایسه با ترشح پایه، اشک بیشتری با چربی کمتر ترشح می‌شود. هنگامی که چشم به دلیل خشکی تحریک می‌شود، غدد اشکی با ترشح تحریکی، اشک بسیار زیادی را ترشح می‌کنند. اشک ترشح شده از مجاری اشکی سرازیر شده و از پلک‌ها نیز جاری می‌شود. از آن جایی که کیفیت چنین اشکی پایین است، خشکی چشم را برطرف نمی‌کند و فقط سبب تولید اشک بیشتر می‌شود.

آیا افزایش سن در ایجاد خشکی چشم دخیل است؟

با افزایش سن، تولید اشک مانند تولید پوست و مو کاهش می یابد. هنگامی که فرد قادر به ترشح کافی اشک نباشد، چشم به راحتی آسیب می‌بیند.

آیا خشکی چشم در دو جنس یکسان دیده می‌شود؟

خشکی چشم در زنان بیشتر است، به ویژه پس از دوران یائسگی که ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی باشد.

چه بیماری‌هایی با خشکی چشم همراهند؟

خشکی چشم در بیماری‌های روماتیسمی ‌مثل آرتریت روماتوئید ، لوپوس، اسکلرودرما و سندرم شوگرن، بلفاریت(التهاب لبه پلک‌ها)، روزاسه (بیماری است که با قرمزی و برجسته و ضخیم شدن عروق صورت و ضخیم شدن پوست بینی همراه است) و اختلالات پوستی دیگر دیده می شود. در سندرم شوگرن، خشکی چشم به همراه خشکی دهان و التهاب مفاصل دیده می‌شود.
آیا خشکی چشم می‌تواند در اثر عوارض جانبی داروها ایجاد شود؟

بله. انواع داروهای شایع که می‌توانند موجب "خشکی چشم" شوند شامل داروهای افزایش‌دهنده ادرار، داروهای ضد فشار خون، آنتی‌هیستامین‌ها و ضداحتقان‌ها(شامل قرص‌های سرماخوردگی)، داروهای خواب‌آور، داروهای ضد افسردگی، داروهای تجویزی برای درمان جوش(آکنه) و برخی از مسکن‌ها مانند مورفین هستند.

برخی از داروها ممکن است سبب کاهش ترشح اشک شوند. از آن جایی که استفاده از بعضی داروها ضروری است، خشکی چشم باید تحمل شده و یا با اشک مصنوعی درمان شود.

چه عوامل دیگری در ایجاد خشکی چشم موثرند؟

از دلایل دیگر می‌توان به باز بودن بیش از حد پلک‌ها (که در بیماری‌های تیروئید دیده می‌شود و سبب تبخیر بیشتر اشک می‌شود)، تحریک کننده‌های محیطی مانند دود سیگار ، نور خورشید ، باد، رطوبت کم، ارتفاع زیاد و وسایل گرم کننده داخل منزل، اختلال در عمل پلک‌ها، واکنش آلرژیک به قطره‌های چشمی‌ یا پمادها، فاصله زمانی نسبتا طولانی بین هر بار پلک زدن در زمان تمرکز روی یک چیز مانند کامپیوتر یا رانندگی یا خواندن مطلب، اشاره کرد.

درمان خشکی چشم چند نوع است؟

هدف از درمان، حفظ رطوبت چشم است که می‌توان آن را با دو روش به دست آورد:

*اضافه کردن اشک

* حفظ اشک

درمان خشکی چشم با روش "حفظ اشک" چگونه است؟

در این روش مجاری اشکی ممکن است به طور موقت یا دایمی‌ به وسیله چشم پزشک بسته شوند. بستن مجاری اشکی سبب ذخیره شدن اشک و مرطوب ماندن چشم به مدت طولانی می‌شود.

درمان به وسیله "اضافه کردن اشک" چگونه است؟

در این روش برای مرطوب نگه داشتن چشم، اشک‌ مصنوعی را جایگزین اشک طبیعی می کنند.
اشک‌های مصنوعی مناسب برای چشم چند نوع‌اند؟ چه خصوصیاتی دارند؟

* بطری‌های اشک‌های مصنوعی حاوی ماده موثره و همین‌طور ماده نگه‌دارنده برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها هستند.

* ژل‌های چشمی ‌که با توجه به خاصیت خود، موجب ماندگاری بیشتر در چشم و احتیاج کمتر به استفاده مکرر از دارو می‌شوند.

* قطره‌های چشمی‌: که بدون ماده نگه‌دارنده ساخته شده‌اند و در نتیجه برای گروه‌های ذیل بهترین انتخاب محسوب می‌شوند:

- افرادی که به مواد نگه‌دارنده داخل قطره‌های چشمی حساسیت دارند.

- افرادی که به طور مکرر و با فاصله زمانی کوتاه در طول روز باید از قطره‌های چشمی‌ استفاده کنند.

- پس از اعمال جراحی روی قرنیه چشم به خصوص در عمل جراحی برای اصلاح عیوب انکساری چشم ار این قطره های چشمی استفاده می شود، زیرا ماده نگه‌دارنده می‌تواند موجب آسیب قرنیه شود.

این قطره‌ها به علت نداشتن ماده نگه‌دارنده و برای جلوگیری از بروز آلودگی در بسته‌بندی خاص طراحی شده‌اند، به نحوی که حاوی قوطی‌های کوچک شامل نیم میلی‌لیتر(هشت قطره) اشک مصنوعی هستند. قطره‌های اشک مصنوعی بدون مواد نگه‌دارنده علاوه بر کاهش خطر حساسیت چشم‌ها و تحمل بهتر بیماران، همراه با لنزهای تماسی نیز قابل استفاده هستند.